بیوفیدبک چیست ؟ همه چیز درباره بیوفیدبک تراپی

سیستم عصبی شما به‌صورت مداوم ضربان قلب، فشارخون، سطح اضطراب و پاسخ‌های درد را کنترل می‌کند. بیوفیدبک می‌تواند به شما کمک کند این عملکردهای غیرارادی را برای درمان مشکلاتی مانند درد مزمن، اضطراب یا یبوست کنترل کنید. در ادامه این مطلب، توضیح می‌دهیم که بیوفیدبک چیست و شما را با هر آنچه باید درباره آن بدانید، مانند کاربردها، مراحل، مزایا، عوارض و تعداد جلسات آن آشنا می‌کنیم.

بیوفیدبک چیست

بیوفیدبک تراپی، روشی غیرتهاجمی است که می‌تواند به شما کمک کند فرایندهای غیرارادی بدن خود را کنترل کنید. این روش اغلب برای کنترل درد یا افزایش آرامش استفاده می‌شود؛ ولی شما می‌توانید از آن برای درمان بیماری‌ها و مشکلات بسیاری استفاده کنید. در جلسات این روش درمانی، حسگرهایی برای اندازه‌گیری عملکردهای غیرارادی به بدن شما متصل خواهند شد و سپس شما از تکنیک‌های مختلفی برای بهبود ارتباط ذهن و بدن و کنترل این عملکردها استفاده خواهید کرد.

بدن شما برای بقا برنامه‌ریزی شده است و در برخی شرایط، در حالت جنگ یا گریز قرار می‌گیرد. زمانی که اتفاقی خطرناک یا اضطراب‌آور رخ می‌دهد، سیستم عصبی خودمختار ضربان قلب، فشارخون و تنفس را افزایش می‌دهد و هورمون‌های استرس را تولید می‌کند. این امر برای حفظ ایمنی بسیار مهم است؛ ولی در برخی اوقات، می‌تواند به بدن شما آسیب برساند و شما را دچار مشکلاتی مانند اضطراب مزمن کند. کنترل این واکنش‌های غیرارادی یکی از اهداف اصلی این روش درمانی محسوب می‌شود.

نحوه عملکرد بیوفیدبک

بیوفیدبک نحوه کنترل عملکردهای غیرارادی بدن را به افراد آموزش می‌دهد. در این روش، عملکردهای بدن مانند فشارخون، ضربان قلب، دمای پوست، فعالیت الکتریکی در عضلات و فعالیت‌های الکتریکی در مغز با استفاده از تجهیزات غیرتهاجمی اندازه‌گیری و به سیگنال بازخورد تبدیل می‌شوند. سیگنال بازخورد می‌تواند صدا، تصویر یا چیزی قابل‌لمس باشد.

در طول جلسات، افراد از این سیگنال برای کنترل عملکردهای غیرارادی بدن خود استفاده می‌کنند. با گذشت چند جلسه، افراد ممکن است بتوانند علائم بیماری یا مشکل خود را کاهش دهند. این روش به‌عنوان بخشی از فیزیوتراپی، می‌تواند به آموزش مجدد مغز برای کنترل مؤثرتر عضلات کمک کند. در نهایت، افراد یاد می‌گیرند فرایندهای غیرارادی بدن خود را بدون سیگنال بازخورد کنترل کنند.

مراحل بیوفیدبک تراپی

پیش از شروع بیوفیدبک، پزشک سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند و درباره اهداف این روش توضیح می‌دهد. مراحل این روش درمانی عبارت‌اند از:

1. زمانی که به کلینیک یا مطب پزشک مراجعه می‌کنید، ابتدا حسگرهایی برای اندازه‌گیری ضربان قلب، فعالیت مغز و تنفس به بدن شما متصل می‌شوند
2. سپس متخصص فعالیت ذهنی خاصی شامل مدیتیشن، تجسم و تمرینات تنفسی را به شما آموزش می‌دهد
3. در مرحله بعدی، دستگاه به‌صورت مداوم به شما بازخورد می‌دهد و متخصص به شما کمک می‌کند تغییراتی در واکنش‌ها و احساسات خود ایجاد کنید

کاربردهای بیوفیدبک تراپی

بیوفیدبک می‌تواند به درمان بیماری‌ها و مشکلات بسیاری کمک کند. اگر مشکل یا بیماری شما مزمن است و فعالیت عادی شما را محدود می‌کند، از پزشک خود بپرسید که آیا این روش درمانی گزینه مناسبی برای شما است یا خیر. در ادامه این بخش، بسیاری از کاربردهای این روش درمانی را معرفی می‌کنیم.

درمان اختلالات عاطفی و روانی

این روش درمانی می‌تواند به اختلالات عاطفی و روانی زیر کمک کند:

• اختلال استرس پس از سانحه: این اختلال می‌تواند باعث پریشانی عاطفی، تغییر در الگوهای خواب و افزایش ضربان قلب شود. افراد مبتلا به این اختلال با استفاده این روش درمانی، ممکن است بتوانند علائم جسمی و عاطفی ناشی از آن را مدیریت کنند
• اختلال بیش‌فعالی:  اختلال بیش‌ فعالی در کودکان ممکن است باعث رفتارهای تکانشی و مخرب شود. کودکان با استفاده از این روش درمانی، ممکن است بتوانند احساسات خود را بهتر کنترل کنند
• اختلالات خوردن: اگر دچار اختلالاتی مانند بی‌اشتهایی عصبی هستید، این روش درمانی می‌تواند به شما کمک کند. تحقیقی نشان داد که این روش درمانی ممکن است استراتژی‌های مقابله‌ای را برای افراد مبتلا به اختلالات خوردن بهبود دهد
• اضطراب و افسردگی: اگر از اضطراب و افسردگی رنج می‌برید، این روش به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی شما می‌تواند به شما کمک کند نحوه کنترل واکنش‌های غیرارادی خود را یاد بگیرید و رفاه خود را بهبود دهید

درمان مشکلات عضلانی و اسکلتی

این روش می‌تواند به تسکین علائم برخی از افراد مبتلا به آرتریت و مشکلات عضلانی و اسکلتی زیر کمک کند:

• درد مزمن: درد مزمن می‌تواند ناشی از دلایل بسیاری باشد. این روش درمانی می‌تواند به کنترل واکنش بدن به محرک‌های دردناک کمک کند
• سردردها: این روش درمانی می‌تواند به کاهش سردردهای مزمن و میگرن کمک کند. دیگر مشکلات مرتبط با سردردها مانند درد در گردن، تغییر در فشارخون و افزایش ضربان قلب ممکن است با این روش درمانی بهبود یابند
•  اسپاسم‌های عضلانی: اسپاسم‌های عضلانی ممکن است ناشی از تحریک بیش از حد عصبی و خستگی عضلانی باشد. این روش درمانی می‌تواند به افزایش آرامش و کاهش اسپاسم عضلات کمک کند
• براکسیم شبانه (دندان‌قروچه): دندان‌قروچه در شب می‌تواند نشانه اضطراب یا استرس باشد. این روش درمانی می‌تواند به کنترل استرس و به‌تبع آن، کاهش براکسیم کمک کند

درمان بیماری های مزمن

این روش درمانی می‌تواند به بهبود بیماری‌های مزمن زیر نیز کمک کند:

• آسم: تحقیقات نشان می‌دهند که افراد مبتلا با آسم با استفاده از این روش درمانی، می‌توانند نیاز به داروها را کاهش دهند، علائم کمتری داشته باشند و مقاومت مجاری هوایی را کاهش دهند
• عوارض جانبی شیمی‌درمانی: در برخی اوقات، شیمی‌درمانی می‌تواند باعث ایجاد درد عصبی، کاهش استقامت عضلانی و تغییر در ضربان قلب و فشارخون شود. افرادی که شیمی‌درمانی انجام می‌دهند، ممکن است بتوانند برخی از این علائم را با استفاده از این روش درمانی مدیریت کنند
• صرع: در صرع، فعالیت برخی از بخش‌های مغز غیرعادی می‌شود و باعث می‌شود فرد دچار تشنج شود. این روش درمانی ممکن است بتواند به کاهش دفعات تشنج کمک کند
• فشارخون بالا: تحقیقات نشان می‌دهند که کنترل تنفس باعث کاهش تنش و فشارخون می‌شود. ازآنجایی‌که این روش درمانی نحوه کنترل تنفس را آموزش می‌دهد، ممکن است بتواند گزینه غیردارویی مؤثری برای فشارخون بالا باشد
• بیماری حرکت: تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از هدست واقعیت مجازی برای کنترل تنفس دیافراگمی، می‌تواند به کاهش علائم بیماری حرکت کمک کند

درمان اختلالات دستگاه ادراری و تناسلی

اگر دچار بی‌ اختیاری ادرار و مدفوع هستید، این روش درمانی می‌تواند به کاهش علائم مرتبط با این مشکلات کمک کند. علاوه بر این مشکلات، این روش درمانی می‌تواند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر و یبوست مزمن را بهبود دهد.

مزایای بیوفیدبک چیست

چرا بیوفیدبک را امتحان کنم؟ اگر این سؤال ذهن شما را به خود مشغول کرده است، بهتر است با مزایای آن آشنا شوید:

• غیرتهاجمی است: زمانی که روش‌های درمانی دیگر مؤثر نباشند یا افراد نتوانند داروهای خاصی را مصرف کنند، این روش درمانی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. ازآنجایی‌که روشی غیرتهاجمی است، بیماران آن را بر روش‌های درمانی کم‌تهاجمی و تهاجمی ترجیح می‌دهند
• می‌تواند مکمل روش‌های درمانی دیگر باشد: این روش درمانی می‌تواند بخشی از برنامه درمانی بیماران باشد. پزشکان معمولا به بیماران توصیه می‌کنند که از این روش در کنار روش‌های درمانی دیگر مانند داروها و استراتژی‌های آرام‌سازی استفاده کنند
• می‌تواند به کنترل احساسات کمک کند: افراد با استفاده از این روش درمانی، می‌توانند نحوه کنترل واکنش‌ها را در موقعیت‌های استرس‌زا یاد بگیرند. این امر باعث می‌شود افراد احساس کنترل بیشتری داشته باشند و استرس روزمره خود یا استرس ناشی از بیماری‌ها را بهتر مدیریت کنند

عوارض بیوفیدبک تراپی

پیش از شروع هر گونه روش درمانی، ابتدا بهتر است با عوارض جانبی آن آشنا شوید. خوشبختانه، این روش درمانی بی‌خطر است و هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد. هیچ تحقیقی عوارض جانبی قابل‌توجهی را گزارش نکرده است.

تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک چیست

بیوفیدبک عملکردهای غیرارادی بدن را اندازه‌گیری می‌کند و نوروفیدبک از نوار مغز  (EEG)  برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز بهره می‌برد. تحقیقی در سال 2010 نشان داد که تعداد دفعات میگرن بیمارانی که از هر دو روش درمانی استفاده کردند، 50% کاهش یافت.

چه زمانی بیوفیدبک تراپی تجویز می شود

اگر دارای شرایط زیر هستید، پزشکان ممکن است این روش درمانی غیرتهاجمی را برای شما تجویز کنند:

• اگر روش‌های درمانی دیگر نمی‌توانند مشکل یا بیماری شما را بهبود دهند
• اگر دچار عوارض جانبی داروها شده‌اید یا نمی‌توانید داروها را به علت بارداری یا شیردهی به نوزاد مصرف کنید
• اگر به برنامه درمانی خود پایبند نیستید
• اگر استرس بخش مهمی از بیماری یا مشکل شماست
• اگر می‌خواهید این روش درمانی را امتحان کنید

مدت زمان و جلسات بیوفیدبک تراپی

مدت‌زمان هر جلسه به شرایط افراد و نحوه پاسخ آن‌ها بستگی دارد؛ ولی می‌توانیم بگوییم که هر جلسه معمولا 30 الی 45 دقیقه طول می‌کشد. 10 الی 20 جلسه ممکن است برای بهبود ارتباط ذهن و بدن و یادگیری نحوه کنترل عملکردهای غیرارادی بدن ضروری باشد. به خاطر داشته باشید که هر فرد متفاوت است و به تعداد جلسات متفاوتی نیاز دارد؛ بنابراین، برای کسب اطلاعات دقیق درباره تعداد جلسات لازم، با پزشک باتجربه‌ای صحبت کنید.

سخن پایانی

بیوفیدبک، روشی است که می‌تواند نحوه کنترل فرایندهای غیرارادی بدن مانند ضربان قلب و تنفس را آموزش دهد. این روش درمانی غیردارویی و غیرتهاجمی می‌تواند به درمان بیماری‌ها و مشکلات بسیاری کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش فواید بسیاری دارد و بی‌خطر است.