آیا داروها نمی‌توانند مشکلات مربوط به افسردگی یا بیماری‌های عصبی شما یا یکی از اعضای خانواده را درمان کنند؟ در چنین شرایطی، پزشک ممکن است روش‌های درمانی دیگری مانند تحریک مغناطیسی مغز را تجویز کند. جالب است بدانید، از سال 1985 میلادی از این درمان برای تسکین غم و احساس ناامیدی شدید استفاده میشود. rtms چیست و چه تفاوتی با tms دارد؟ در این صفحه، به این سؤالات پاسخ خواهیم داد و شما را با مزایا و معایب درمان به روش آر تی ام اس و هر آنچه لازم است در مورد این روش درمانی بدانید، آشنا خواهیم کرد.
تحریک مغناطیسی مغز rtms چیست و چه تفاوتی با tms دارد؟
در تحریک مغناطیسی مغز، پالس‌های کوتاهی به سمت مغز هدایت میشود تا سلول‌های عصبی آن را تحریک کنند و عملکرد مدارهای مغزی را تغییر دهند. زمانی که سایر درمان‌ها مانند داروها و روان‌درمانی کمکی به بهبود افسردگی شدید یا دیگر بیماری‌های عصبی و روانی نکنند، این روش می‌تواند تأثیرگذار باشد. در برخی مواقع، پزشک ممکن است تحریک مغناطیسی مکرر مغزی را با درمان‌های سنتی مانند داروهای ضد افسردگی ترکیب کند.
همچنین اگر به دلیل مشکلات سلامتی خود، نمی‌توانید از درمان‌هایی مانند الکتروشوک‌درمانی استفاده کنید، نباید بیهوش شوید یا سابقه تشنج دارید، تحریک مغناطیسی مغز rtms می‌تواند درمان مناسبی برای شما باشد. اگر چنین شرایطی دارید، با پزشک خود درباره این روش درمانی صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که این روش اولین مرحله درمان نیست. به عبارت دیگر، ابتدا باید روش‌های درمانی دیگر را امتحان کنید.
می‌توان گفت rtms (تحریک مکرر مغناطیسی مغز) تقریبا همان tms است؛ زیرا، از تکنیک و تجهیزات یکسانی در هر دو روش استفاده میشود. در طول جلسه rtms، سیم‌پیچ‌های مغناطیسی امواج الکترومغناطیسی را با سرعت بیشتری تولید می‌کنند؛ در نتیجه، حس قوی‌تری از القای الکترومغناطیسی ایجاد میشود. به عبارت دیگر، اصلی‌ترین تفاوت tms با rtms این است که rtms به علت تکرار بیشتر امواج الکترومغناطیسی، می‌تواند تغییرات طولانی‌مدت‌تری را در مغز در مقایسه با tms ایجاد کند.
معمولا از tms در آزمایش‌ها برای کشف عملکردهای مختلف مغز و از rtms در درمان افسردگی برای حفظ تغییرات فعالیت مغز برای زمان بیشتری استفاده میشود؛ بنابراین، اگر در کلینیکی از tms برای درمان بیماری‌ها استفاده میشود، به احتمال زیاد، منظور rtms است.
عملکرد دستگاه تحریک مغناطیسی مغز rtms چگونه است؟
در جلسه تحریک مغناطیسی مغز، شما روی یک صندلی می‌نشینید یا دراز می‌کشید. سپس پزشک دستگاه تحریک مغناطیسی مغز یا همان سیم‌پیچ الکترومغناطیسی را نزدیک ناحیه‌ای از مغز که خلق‌وخوی را تنظیم می‌کند، قرار می‌دهد. برخی از پزشکان، ممکن است این سیم‌پیچ را نزدیک ناحیه دیگری از مغز قرار دهند. در بیشتر مواقع، دستگاه آر تی ام اس باعث ایجاد درد نمی‌شود؛ ولی، ممکن است احساس کنید چیزی به سرتان ضربه می‌زند.
سیم‌پیچ، پالس‌های مغناطیسی را تولید و به سمت مغز هدایت می‌کند. این پالس‌ها جریان‌های الکتریکی را در سلول‌های مغزی شما تولید می‌کنند. این جریان‌های الکتریکی می‌توانند سلول‌های مغزی را تحریک کنند و به بهبود افسردگی کمک کنند. تحریک مکرر سلول‌های عصبی به نواحی پیشانی مغز (مسئول تفکر و کنترل تکانه) کمک می‌کند نواحی عمیق‌تر و احساسی مغز را تنظیم کنند.
درمان بیماری ها با دستگاه تحریک مغناطیسی مغز rtms
این روش که آخرین گزینه درمانی محسوب میشود، می‌تواند به کاهش علائم اختلالات روانی و عصبی کمک کند. تحقیقات درباره فواید تحریک مغناطیسی مغز tms در بهبود بیماری‌ها هنوز ادامه دارد؛ ولی، می‌توان گفت این روش درمانی به بهبود شرایط زیر کمک می‌کند:
- افسردگی: از tms می‌توان در درمان اختلال افسردگی عمده که به آن افسردگی نیز گفته میشود، استفاده کرد. این درمان به افرادی که دچار افسردگی مقاوم به درمان (دارو و روان‌درمانی) هستند، توصیه میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی به کاهش فعالیت در قشر پیش‌پیشانی مغز مربوط است. تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند با تحریک سلول‌های عصبی و افزایش فعالیت در این ناحیه از مغز به کاهش علائم افسردگی مانند سطح انرژی پایین و تغییر در اشتها کمک کند.
- اختلال وسواسی-جبری (OCD): اگر دارو و روان‌درمانی تأثیری در بهبود فرد مبتلا به اختلال وسواسی-جبری نگذارند، تحریک مغناطیسی مغز توصیه میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که اغلب فعالیت بین قشر پیش‌پیشانی و جسم مختلط مغز افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر از سایر افراد است. این روش درمانی می‌تواند از فعالیت این بخش از مغز جلوگیری کند و علائم OCD را کاهش دهد.
- اضطراب: از آنجایی که این روش درمانی می‌تواند اختلالاتی مانند افسردگی و اختلال وسواسی-جبری را درمان کند، ممکن است در بهبود اضطراب و اختلال اضطراب نیز تأثیرگذار باشد؛ زیرا، افسردگی و اختلال وسواسی-جبری اغلب با اضطراب همراه هستند. تحقیقات نشان می‌دهد، اغلب فعالیت سلول‌های عصبی قشر پیش‌پیشانی مغز افراد مبتلا به اضطراب، بیشتر از دیگران است و tms ممکن است، بتواند فعالیت این ناحیه را کاهش دهد.
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD): از آنجایی که تحریک مغناطیسی مغز روی قشر پیش‌پیشانی مغز که مسئول تنظیم پردازش ترس و نگرانی است، تأثیر می‌گذارد، می‌تواند به بهبود این اختلال نیز کمک کند.
- توانبخشی در سکته مغزی: تحقیقات نشان می‌دهند که این روش درمانی پس از سکته مغزی می‌تواند به بهبود حرکت کمک کند. قشر حرکتی مغز، حرکات ارادی را کنترل می‌کند. تکانه‌های مغناطیسی می‌توانند فعالیت این بخش از مغز را تغییر دهند. تحقیقی در سال 2017 نشان داد که این روش می‌تواند با تحریک قشر حرکتی مغز به بهبود اختلالات بلع کمک کند.
- اسکیزوفرنی: 75 درصد از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (اختلال روانی مزمن و اغلب شدید)، توهم شنوایی را تجربه می‌کنند. تحقیقی نشان داد که با هدف قرار دادن قشر گیجگاهی، می‌توان به بهبود توهم شنوایی کمک کرد. این بخش از مغز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فعالیت بسیاری دارد.
- بیماری پارکینسون: مطالعه‌ای نشان داد که تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند انجماد حرکت (یکی از علائم بیماری پارکینسون) را بهبود دهد. طبق گفته محققان، این روش درمانی می‌تواند اتصالات بین بخش‌های تأثیرگذار روی انجماد حرکت را عادی کند.
- بیماری آلزایمر: تصور میشود که این درمان می‌تواند با تغییر اتصالات عصبی مربوط به حافظه و یادگیری به افراد مبتلا به آلزایمر کمک کند.
- درد مزمن: این روش درمانی می‌تواند درد مزمن مانند فیبرومیالژیا را بهبود دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش می‌تواند با تحریک قشر حرکتی و کنترل انتقال‌دهنده‌های عصبی درگیر در درد، به بهبود درد مزمن کمک کند. از آنجایی که افسردگی می‌تواند درد مزمن را بدتر کند، تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند به درمان علائم افسردگی کمک کند.
- اعتیاد به نیکوتین: تحقیقات نشان می‌دهند که این روش می‌تواند با هدف قرار دادن قشر پیش‌پیشانی به کاهش میل به استفاده از نیکوتین کمک کند. محققان تصور می‌کنند که تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند دوپامین را آزاد کند و به‌تبع آن، نیاز به نیکوتین را کاهش دهد.
- ام‌اس: در تحقیقی، محققان از این روش روی قشر حرکتی مغز افراد مبتلا به ام‌اس استفاده کردند. این درمان همراه با فیزیوتراپی توانست اسپاستیسیتی (سفتی یا گرفتگی غیر طبیعی عضلات) را کاهش دهد.
دستگاه آر تی ام اس چه مزایایی دارد؟
مزایای دستگاه rtms که می‌تواند به اختلالات مختلف سلامت روان کمک کند، عبارت‌اند از:
- نرخ موفقیت بالایی دارد: حدود 40 تا 60 درصد از بیماران کاهش علائم را پس از انجام این درمان، تجربه کرده‌اند. از آنجایی که افراد مقاوم به درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی از این روش استفاده می‌کنند، این درصد بسیار چشم‌گیر است.
- غیرتهاجمی است: یکی از مهم‌ترین مزایای تحریک مغناطیسی مغز این است که برای انجام آن نیازی به جراحی نیست.
- عوارض جانبی ندارد: بیشتر افراد پس از انجام این درمان با هیچ‌گونه عوارض جانبی روبرو نمی‌شوند. در موارد نادر، برخی از افراد ممکن است سرگیجه یا تشنج را تجربه کنند.
- درمانی دارویی نیست: برخی از پزشکان ممکن است تحریک مغناطیسی مغز را همراه با داروها تجویز کنند؛ ولی، برای استفاده از این روش نیازی به مصرف دارو نیست؛ بنابراین، جایگزینی مناسب برای افرادی که مبتلا به اختلال سوءمصرف مواد هستند، محسوب میشود.
- نیازی به داروهای آرام‌بخش یا بیهوشی نیست: داروهای آرام‌بخش یا بیهوشی ممکن است عوارض جانبی بسیاری مانند استفراغ، گیجی، اختلال عملکرد شناختی و هذیان داشته باشند. از آنجایی که در rtms نیازی به استفاده از این داروها نیست، بسیاری از خطرات به حداقل می‌رسد.
- دوره نقاهت ندارد: از آنجایی که لازم نیست داروی آرام‌بخش یا بیهوشی در تحریک مغناطیسی مغز مصرف شود، به دوره نقاهت پس از جلسه درمان نیز نیازی نیست.
- تایید FDA: سازمان غذا و داروی آمریکا این روش درمانی را تایید کرده است که نشانگر ایمن و مؤثر بودن آن است.
دستگاه تحریک مغناطیسی مغز چه معایبی دارد؟
بسیاری از افراد با عوارض تحریک مغناطیسی مغز روبرو نمی‌شود. برخی از بیماران ممکن است عوارض جانبی موقتی و خفیفی را تجربه کنند. معایب دستگاه تحریک مکرر مغناطیسی مغز عبارت‌اند از:
- تأثیرات آن را بلافاصله مشاهده نخواهید کرد: هر جلسه تحریک مغناطیسی مغز ممکن است حدود 20 دقیقه طول بکشد. برخی از افراد باید 5 روز در هفته به مدت 6 هفته از rtms استفاده کنند تا تأثیرات آن را مشاهده کنند؛ بنابراین، حدود 10 ساعت کار با دستگاه برای مشاهده تأثیرات آن نیاز است. البته دستگاه‌ها هر روز پیشرفته می‌شوند و زمان لازم برای هر جلسه، کاهش می‌یابد.
- خطر تشنج وجود دارد: تخمین زده میشود که از هر 30 هزار نفر ممکن است 1 نفر پس از جلسه دچار تشنج خوش‌خیم شود؛ بنابراین، تشنج یکی از نادرترین عوارض دستگاه آر تی ام اس محسوب میشود. خطر تشنج در این روش درمانی کمتر از داروهای ضد افسردگی مانند ولبوترین (بوپروپیون) است. اگر دچار اختلالات تشنجی هستید، حتما به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا، تحریک مغناطیسی مغز به افراد مبتلا به تشنج توصیه نمی‌شود.
- سردرد خفیف: برخی از بیماران ممکن است، سردرد خفیفی را در طول یا پس از اولین جلسات درمانی تجربه کنند. پزشک می‌تواند موقعیت سیم‌پیچ یا قدرت پالس‌های مغناطیسی را تغییر دهد تا درد کمتری را تجربه کنید. معمولا این علائم پس از چند جلسه (زمانی که بیماران به این دستگاه عادت کردند)، دیگر مشاهده نمی‌شوند. این سردرد برای بسیاری از بیماران قابل تحمل است و با داروهای بدون نسخه تسکین می‌یابد.
- احساس ناراحتی در سر: برخی از بیماران در جلسه اول تحریک مغناطیسی مغز، ممکن است علائمی مانند سرگیجه، احساس سوزن سوزن شدن یا انقباض در عضلات صورت را تجربه کنند. هر گونه احساس ناراحتی در سر معمولا با درمان‌های دارویی برطرف میشود. این علائم همانند دیگر عوارض دستگاه rtms مانند سردرد در جلسات بعدی کمتر مشاهده خواهد شد.
- گاهی شرکت‌های بیمه آن را پوشش نمی‌دهند: برخی از شرکت‌های بیمه به این روش درمانی توجهی نمی‌کنند یا از بیماران می‌خواهند ابتدا 4 داروی ضد افسردگی را پیش از استفاده از بیمه تحریک مغناطیسی مغز امتحان کنند و مطمئن شوند تأثیری در بهبود وضعیت آن‌ها ندارند.
- این دستگاه در همه جا در دسترس نیست: کلینیک‌های تحریک مغناطیسی مغز روز‌به‌روز در شهرهای بزرگ افزایش می‌یابند؛ ولی، متأسفانه، این درمان در شهرهای کوچک‌تر در دسترس نیست.
- همه مردم با این درمان آشنا نیستند: بسیاری از افرادی که می‌توانند از فواید دستگاه rtms بهره‌مند شوند، تاکنون درباره آن چیزی نشنیده‌اند. متأسفانه، گاهی برخی از پزشکان تمایلی به توصیه این درمان به بیماران ندارند و از بیمار می‌خواهند داروهای جدید را امتحان کند.
تعداد جلسات rtms چقدر است؟
تعداد جلسات rtms لازم برای هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است. معمولا پزشکان جلسات 30 تا 60 دقیقه‌ای را 5 بار در هفته برای بسیاری از افراد تجویز می‌کنند. درمان با این روش معمولا بین 4 تا 6 هفته طول می‌کشد. تعداد هفته‌ها با توجه به تأثیر دستگاه روی هر یک از افراد ممکن است کمتر یا بیشتر باشد.
بدون مراجعه به مطب پزشک نمی‌توان تعداد جلسات مناسب برای شما را مشخص کرد؛ بنابراین، بهتر است با پزشک ملاقات و درباره این درمان با او صحبت کنید. اگر تحریک مغناطیسی مغز را به‌صورت مکرر انجام کنید، نتایج سریع‌تری را مشاهده خواهید کرد.
هزینه هر جلسه آر تی ام اس چقدر است؟
هزینه هر جلسه آر تی ام اس به وضعیت سلامتی شما و قوانین شرکت بیمه بستگی دارد. بسیاری از پزشکان به شما توصیه می‌کنند با شرکت بیمه خود صحبت کنید تا بفهمید آیا هزینه تحریک مغناطیسی مغز را پوشش می‌دهند یا خیر. در برخی از مواقع، شرکت بیمه شما ممکن است کل یا بخشی از هزینه را پوشش دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هزینه تحریک مغناطیسی مغز، بهتر است با شماره‌های درج‌شده در سایت کلینیک فوق تخصصی آر تی ام اس تهران تماس بگیرید.مشاوارن و متخصصان ما در کلنیک تهران rTms آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.
دیگر خدمات کلینیک تهران آر تی ام اس که در این مرکز ارائه میشود شامل موارد زیر است: