علت پرخوری عصبی و راه های درمان آن

اختلال بولیمیا یا پرخوری عصبی نوعی اختلال خوردن است که می‌تواند سلامت جسمی و روانی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. در این اختلال فرد در یک وعده مقدار زیادی غذا مصرف می‌کند و سپس برای جبران پرخوری دست به کارهایی مانند استفراغ عمدی، استفاده از ملین و... می‌زند؛ به این کار اصطلاحاً پاک‌سازی یا تخلیه گفته می‌شود. متأسفانه این اختلال می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمی و روانی شود. به همین دلیل قرار است در این مقاله از وب‌سایت تهران آرتی‌ام‌اس به بررسی علل، علائم و روش‌های درمانی مؤثر برای پرخوری عصبی بپردازیم تا با درک بهتر این اختلال بتوانیم به شکل مؤثری با آن مقابله کنیم.

منظور از پرخوری عصبی چیست؟

اختلال پرخوری عصبی یک اختلال روانی مرتبط با تغذیه است. در این اختلال فرد دچار دوره‌هایی از پرخوری و سپس تخلیه می‌شود؛ یعنی در یک وعده مقدار زیادی غذا می‌خورد. سپس برای جبران این پرخوری، اقداماتی را انجام می‌دهد. این کار معمولاً از طریق استفراغ عمدی یا استفاده از داروهای خاص انجام می‌شود. سایر اقداماتی که برای تخلیه انجام می‌شود، شامل موارد زیر است:

• استفاده زیاد از قرص‌های دیورتیک یا ادرارآور
• استفاده از ملین‌ها؛ داروهایی که سرعت حرکت غذا و دفع را در دستگاه گوارش افزایش می‌دهند
• استفاده از قرص‌های لاغری
• غذاخوردن بسیار کم در سایر وعده‌های غذایی
• خودداری کامل از خوردن غذا برای مدتی مشخص
• انجام ورزش‌های سنگین و افراطی

افرادی که درگیر این اختلال هستند، معمولاً به طور وسواس‌گونه‌ای درگیر فکر درباره غذا و وزن بدنشان می‌شوند. برای مثال در زمان پرخوری، فرد احساس می‌کند کنترلی بر خوردن خود ندارد؛ ولی پس از آن ممکن است دچار احساس شرم یا خجالت شود. سپس تلاش می‌کند از غذایی که خورده است، راحت شود و تخلیه انجام می‌دهد.

 علت پرخوری عصبی

علت دقیق بروز اختلال پرخوری عصبی هنوز به طور قطعی مشخص نیست؛ اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این اختلال نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف مثل ژنتیک، برخی ویژگی‌های شخصیتی و... است. در واقع اگر یکی از اعضای خانواده‌تان دچار این اختلال باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر خواهد بود. همچنین به نظر می‌رسد این افراد تفاوت‌هایی در عملکرد مغزشان دارند که ممکن است در درک سیگنال‌ها و پیام‌هایی که از تصویر بدنشان دریافت می‌کنند، تأثیر بگذارد. علاوه بر این موارد، عوامل اجتماعی و محیطی مانند نحوه تربیت در دوران کودکی و استانداردهای کلیشه‌ای زیبایی نیز در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند.

علائم بولیمیا

علامت اصلی بولیمیا دوره‌هایی از پرخوری و سپس تخلیه است؛ ولی ازآنجایی‌که بسیاری از افراد این مراحل را به‌صورت پنهانی انجام می‌دهند، تشخیص آن دشوار است. بااین‌حال برخی از علائم رفتاری دیگری نیز وجود دارند که عبارت‌اند از:

• مراجعه مکرر به سرویس بهداشتی پس از صرف غذا
• نگرانی و اشتغال ذهنی شدید با ظاهر و وزن بدن
• ابتلا به افسردگی یا اضطراب
• مصرف مواد مخدر یا الکل
• احساس ناتوانی در کنترل رفتارهای غذایی
• احساس گناه یا شرم پس از غذاخوردن
• تغییرات رفتاری مانند کناره‌گیری و دوری از دوستان و خانواده
• آداب‌ورسوم خاص مانند خوردن برخی غذاها یا جویدن بیش از حد
• حذف وعده‌های غذایی یا خوردن مقدار بسیار کمی غذا
• ورزش‌کردن بیش از حد

پرخوری عصبی ممکن است باعث بروز برخی علائم جسمانی نیز شود که این علائم شامل موارد زیر است:

• مشکلات دندانی؛ مثل پوسیدگی، زردشدن یا حساس شدن آن‌ها
• مشکلات گوارشی مانند یبوست و بازگشت (ریفلاکس) اسید معده
• زخم، خراش یا پینه روی انگشت‌ها، در اثر تحریک حلق برای استفراغ عمدی
• سرگیجه، غش یا ازدست‌دادن هوشیاری
• بی‌نظمی در چرخه قاعدگی
• قرمزشدن چشم‌ها
• کاهش آب بدن
• ایجاد تورم در گردن و صورت
• احساس ضعف و خستگی یا احساس سرما
• خشکی پوست و خشکی و شکنندگی ناخن‌ها

چه کسانی بیشتر به بولیمیا مبتلا می شوند

اختلال بولیمیا می‌تواند هر کسی را در هر سنی یا با هر وزنی تحت‌تأثیر قرار دهد؛ اما شیوع آن در زنان بیشتر است. همچنین این اختلال معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و میانگین سن شروع آن حدود ۱۲ سال است.

تفاوت پرخوری عصبی و اختلال پرخوری چیست

افراد مبتلا به پرخوری عصبی پس از پرخوری، برای هضم غذا یا جلوگیری از افزایش وزن، اقدام به تخلیه و پاکسازی می‌کنند. یعنی عمداً استفراغ می‌کنند یا از ملین‌ها و روش‌های دیگر استفاده می‌کنند؛ اما در اختلال پرخوری، فرد فقط پرخوری می‌کند و هیچ تلاش دیگری انجام نمی‌دهد. به همین دلیل، افراد مبتلا به بولیمیا معمولاً وزنی متعادل و در محدوده سالم دارند، درحالی‌که افراد مبتلا به اختلال پرخوری دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستند.

جلوگیری از بولیمیا

از آنجاکه علت دقیق ابتلا به بولیمیا هنوز مشخص نیست، پیشگیری از آن نیز دشوار است. بااین‌حال، با رعایت برخی نکات مخصوصاً در برخورد با کودکان و نوجوانان می‌توانید نگرش‌ها و رفتارهای سالمی نسبت به غذا و تصویر بدنی ایجاد کرده و از بروز این اختلال پیشگیری کنید. این نکات شامل موارد زیر است:

• تا حد امکان وعده‌های غذایی منظم داشته باشید
• غذاها را به‌عنوان خوب یا بد طبقه‌بندی نکنید
• به‌جای تمرکز بر وزن، بر ایجاد عادت‌های تغذیه سالم تمرکز کنید
• تلاش کنید در فرزندانتان تصویر بدنی مثبت و واقع‌بینانه‌ای ایجاد کنید
• از رژیم‌های غذایی زودگذر و غیرعلمی پرهیز کنید
• به نوجوانان و جوانان آموزش دهید که تصاویری که رسانه‌ها به‌عنوان بدن ایده‌ال ارائه می‌کنند، واقعی نیستند

روش های درمان پرخوری عصبی

خوشبختانه پرخوری عصبی قابل‌درمان است و می‌توان با استفاده از روش درمانی مناسب شرایط هر بیمار علائم آن را مدیریت کرد. به همین ترتیب در ادامه با روش‌های درمان این اختلال آشنا می‌شویم:

 روان‌درمانی

روان‌درمانی یکی از روش‌های مهم درمان بولیمیا است. این درمان می‌تواند به چندین شکل انجام شود که رایج‌ترین آن درمان شناختی رفتاری یا CBT است. درمانگر در این نوع درمان به فرد کمک می‌کند که افکار، احساسات و الگوهای رفتاری که باعث پرخوری و تخلیه می‌شوند را شناسایی کند و تغییر دهد تا به‌این‌ترتیب رفتار فرد نیز تغییر کند.

مشاوره تغذیه‌

یکی دیگر از روش‌های بهبود پرخوری عصبی مراجعه به مشاور تغذیه است. متخصص یا مشاور تغذیه به فرد آموزش می‌دهد به شیوه‌ای سالم‌تر غذا بخورد و عادت‌های غذایی و رفتارهای آسیب‌زایش را اصلاح کند. همچنین متخصص تغذیه به فرد کمک می‌کند تا سیگنال‌های گرسنگی و سیری بدن خود را شناسایی کند، وزن خود را ثابت نگه دارد و نگرش صحیحی نسبت به وزنش داشته باشد.

دارو درمانی

گاهی اوقات درمانگران مراجعه به روان‌پزشک و شروع دارودرمانی را توصیه می‌کنند. رایج‌ترین داروهایی که برای درمان این اختلال تجویز می‌شوند، شامل داروهای ضدافسردگی مثل مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) هستند که می‌توانند به کاهش دفعات پرخوری و استفراغ کمک کنند.

گروه‌های حمایتی

یکی دیگر از روش‌های مدیریت پرخوری عصبی شرکت در گروه‌های حمایتی است. در این گروه‌ها، افراد و خانواده‌هایشان گرد هم می‌آیند، تجربه‌هایشان را به اشتراک می‌گذارند و از یکدیگر حمایت می‌کنند. این گروه‌ها به‌عنوان مکمل درمان‌های دیگر بسیار مفید هستند.

سخن پایانی

در این مقاله راجع به پرخوری عصبی صحبت کردیم که یکی از جدی‌ترین اختلالات روانی است که هم سلامت جسمی و هم روانی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال با چرخه پرخوری و تخلیه شناخته می‌شود. همچنین افراد مبتلا درگیر فشارهای روانی، احساس گناه و تصویر بدنی منفی هستند. اما خوشبختانه با استفاده از روش‌هایی مانند روان‌درمانی، مشاوره تغذیه، دارودرمانی و شرکت در گروه‌های حمایتی می‌توان این اختلال را مدیریت کرد. البته تشخیص زودهنگام و حمایت خانوادگی نیز نقش مهمی در پیشگیری و بهبود این اختلال ایفا می‌کنند.