بی اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) یا آنورکسیا یکی از انواع اختلال خوردن است که با کاهش شدید وزن، ترس افراطی از افزایش وزن و تصویر بدنی تحریفشده همراه است. این اختلال نه تنها جنبههای جسمی، بلکه ابعاد روانی و اجتماعی زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به دلیل نگرانیهای شدید از افزایش وزن، حتی در شرایط کمبود وزن بحرانی، از خوردن غذا خودداری کنند. این رفتار میتواند باعث سوءتغذیه شدید، اختلال در عملکرد سیستمهای حیاتی بدن و حتی مرگ شود.
اختلال خوردن به دستهای از مشکلات روانی گفته میشود که با نگرشهای نادرست نسبت به غذا، وزن و بدن همراه هستند. بی اشتهایی عصبی بهطور خاص، با محدودیت شدید در مصرف غذا و نگرانیهای افراطی درباره افزایش وزن شناخته میشود. این بیماری میتواند افراد را بهطور جدی در معرض خطرات جسمی و روانی قرار دهد، از جمله افسردگی، اضطراب، مشکلات قلبی و ضعف استخوانها.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب آنورکسیا میتواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض جبرانناپذیر این اختلال داشته باشد. در ادامه این مقاله به بررسی علائم، علل، عوارض و روشهای درمان این اختلال خواهیم پرداخت.
بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا چیست
متاسفانه بی اشتهایی عصبی یک اختلال روانی پیچیده است که با محدودیت شدید در مصرف غذا، ترس افراطی از افزایش وزن و تصویر بدنی تحریفشده مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است خود را چاق ببینند، حتی اگر وزن آنها بهطور خطرناکی کم باشد. این اختلال میتواند منجر به سوءتغذیه، ضعف جسمی و مشکلات روانی شود.
علائم بی اشتهایی عصبی چیست
بیماری anorexia با طیف گستردهای از علائم همراه است که میتواند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم معمولاً به سه دسته کلی تقسیم میشوند: علائم ذهنی که به افکار و احساسات فرد مربوط میشوند، علائم رفتاری که نشاندهنده تغییرات در رفتارهای روزمره و عادات غذایی هستند و علائم فیزیکی که منعکسکننده اثرات جسمی کاهش وزن و سوءتغذیه هستند. در ادامه به تفکیک به بررسی هر یک از این دستهها میپردازیم.
علائم ذهنی
افراد مبتلا به این نوع اختلال ممکن است دچار افکار وسواسی درباره وزن و غذا شوند. آنها ممکن است خود را چاق ببینند، حتی اگر وزن آنها بهطور خطرناکی کم باشد. این تصویر بدنی تحریفشده میتواند منجر به اضطراب، افسردگی و انزوای اجتماعی شود.
علائم رفتاری
رفتارهای مرتبط با این اختلال شامل محدودیت شدید در مصرف غذا، اجتناب از وعدههای غذایی، ورزش افراطی و استفاده از ملینها یا داروهای ادرارآور برای کاهش وزن است. افراد ممکن است غذا خوردن را پنهان کنند یا از خوردن در جمع خودداری کنند.
علائم فیزیکی
علائم فیزیکی شامل کاهش شدید وزن، خستگی، سرگیجه، پوست خشک، ریزش مو، عدم قاعدگی در زنان و حساسیت به سرما است. در موارد شدید، این علائم میتوانند منجر به عوارض جدی مانند نارسایی قلبی یا کلیوی شوند.
علت بی اشتهایی عصبی چیست
همانطور که متوجه شدید، بی اشتهایی عصبی یک اختلال پیچیده است و متاسفانه نمیتوان آن را به یک علت واحد نسبت داد. این اختلال نتیجه تعامل چندین عامل روانی، ژنتیکی، اجتماعی و بیولوژیکی است که هر یک به نحوی در شکلگیری و پیشرفت آن نقش دارند. به طور کلی، ترکیبی از ویژگیهای شخصیتی مانند کمالگرایی و نیاز به کنترل، تجربیات منفی دوران کودکی، فشارهای اجتماعی برای داشتن بدنی لاغر و حتی عوامل ژنتیکی میتوانند فرد را مستعد این اختلال کنند. از سوی دیگر، فرهنگهای مدرن که به شدت بر لاغری تأکید دارند، میتوانند این روند را تسریع کرده و خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند. در ادامه به بررسی دقیقتر هر یک از این عوامل میپردازیم
عوامل ژنتیکی
مطالعات نشان دادهاند که آنورکسیا ممکن است در خانوادهها شیوع بیشتری داشته باشد، که نشاندهنده نقش ژنتیک در بروز این اختلال است. برخی ژنها ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند.
عوامل روانی
ویژگیهای شخصیتی مانند کمالگرایی، اضطراب و اعتمادبهنفس پایین میتوانند خطر ابتلا به این نوع از اختلال خوردن را افزایش دهند. تجربههای منفی مانند سوءاستفاده یا تروما نیز میتوانند نقش داشته باشند.
عوامل اجتماعی
فشارهای اجتماعی برای لاغری، تبلیغات رسانهای و استانداردهای زیبایی غیرواقعی میتوانند در بروز این اختلال مؤثر باشند. افرادی که در محیطهایی با تأکید بر لاغری زندگی میکنند، بیشتر در معرض خطر هستند.
بی اشتهایی عصبی در کودکان
بیماری anorexia متاسفانه در کودکان و نوجوانان نیز بروز میکند و تأثیرات جدی بر رشد و توسعه آنها دارد. کودکان مبتلا ممکن است از غذا خوردن اجتناب کنند، وزن خود را بهطور غیرعادی کاهش دهند و نگرانیهای افراطی درباره وزن و ظاهر خود داشته باشند. آنها ممکن است از شرکت در فعالیتهای اجتماعی خودداری کنند .این اختلال میتواند باعث تأخیر در رشد فیزیکی، بلوغ دیررس و مشکلات تحصیلی شود. کودکان ممکن است دچار ضعف استخوانها و مشکلات قلبی شوند .درمان شامل مشاوره روانشناسی، تغذیه مناسب و حمایت خانواده است. تشخیص زودهنگام و مداخله بهموقع قطعا از بروز عوارض جدی جلوگیری خواهد کرد.
چه کسانی بیشتر در معرض آنورکسیا قرار دارند
آنورکسیا میتواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی گروهها بیشتر در معرض خطر هستند.
- نوجوانان و جوانان: این اختلال بیشتر در نوجوانان و جوانان، بهویژه دختران، شایع است. تغییرات بدنی و فشارهای اجتماعی در این سنین میتواند نقش داشته باشند.
- افراد با ویژگیهای خاص: افرادی که کمالگرا هستند یا اعتمادبهنفس پایینی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین، افرادی که در محیطهای رقابتی مانند ورزشکاران یا مدلها فعالیت میکنند، ممکن است بیشتر در معرض این اختلال باشند.
- سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی بی اشتهایی عصبی یا سایر اختلالات روانی میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
عوارض و خطرات بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی میتواند منجر به عوارض جدی جسمی و روانی شود.
- عوارض جسمی: کاهش شدید وزن میتواند منجر به نارسایی قلبی، مشکلات کلیوی، ضعف استخوانها و عدم تعادل الکترولیتها شود. در موارد شدید، این عوارض میتوانند تهدیدکننده زندگی باشند.
- عوارض روانی: افسردگی، اضطراب، وسواس و انزوای اجتماعی از جمله عوارض روانی این اختلال هستند. افراد ممکن است دچار افکار خودکشی شوند.
- تأثیر بر کیفیت زندگی: آنورکسیا میتواند عملکرد تحصیلی، شغلی و روابط اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. افراد ممکن است از فعالیتهای روزمره خودداری کنند.
چگونگی تشخیص آنورکسیا
تشخیص بی اشتهایی عصبی نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصصان است.
- ارزیابی بالینی: پزشک با بررسی سابقه پزشکی، رفتارهای غذایی و وضعیت روانی فرد میتواند به تشخیص برسد. مصاحبه با خانواده نیز در روند درمان و تشخیص، مفید است.
- آزمایشهای پزشکی: آزمایشهای خون، بررسی عملکرد قلب و سایر ارگانها برای ارزیابی عوارض جسمی انجام میشود.
- معیارهای تشخیصی: استفاده از معیارهای تشخیصی مانند DSM-5 برای تأیید تشخیص بی اشتهایی عصبی ضروری است.
درمان بی اشتهایی عصبی چیست
درمان بی اشتهایی عصبی نیازمند رویکردی چندجانبه است.
- روان درمانی: درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مبتنی بر خانواده (FBT) از روشهای مؤثر در درمان این اختلال هستند.
- مداخله پزشکی: در موارد شدید، بستری شدن برای پایش وضعیت جسمی و تغذیه مناسب ضروری است. استفاده از داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است مفید باشد.
- حمایت اجتماعی: حمایت خانواده و دوستان نقش مهمی در بهبود فرد دارد. آموزش خانواده درباره این اختلال میتواند به فرآیند درمان کمک کند.
سخن پایانی
اختلال بی اشتهایی عصبی یک بیماری جدی است که متاسفانه در صورت عدم تشخیص بهموقع و درمان درست، تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی فرد دارد. تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و حمایت اجتماعی میتواند به بهبود فرد کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این اختلال مواجه هستید، حتماً به متخصصان مراجعه کنید.
پست قبلی
پست بعدی
خیر، اگرچه این اختلال در زنان شایعتر است، اما مردان نیز میتوانند به آن مبتلا شوند.
بله، در موارد شدید و بدون درمان، این اختلال میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
بله، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از افراد میتوانند بهبود یابند.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید