خوشبختانه پیشرفت علم پزشکی در چند دهه اخیر سبب شده تا از تست نوار عصب و عضله در جهت بررسی وضعیت سلامت اعصاب و عضلات استفاده شود. این روش تشخیصی یک روش بسیار مؤثر و عالی برای تشخیص بیماری در ورزشکاران حرفه‌ای، افراد سالمند، افراد مبتلا به بیماری‌های خاص و... شناخته می‌شود. دو نوع نوار عصب و عضله وجود دارد: نوار عصب و عضله سطحی (surface EMG) و نوار عصب و عضله داخل عضلانی (intramuscular EMG) که نوع داخل عضلانی هم خود به دو نوع سوزنی (needle EMG) و سیم باریک (fine-wire EMG) تقسیم می‌شود. برای شناخت بیشتر انواع نوارهای عصب و عضله پیشنهاد میکنیم با این مطلب از تهران rtms همراه باشید.
نوار عصب و عضله سطحی (surface EMG)
به‌طورکلی نوار عصب و عضله سطحی یا الکترومیوگرافی (EMG) تکنیکی برای ارزیابی و ثبت فعالیت الکتریکی تولیدشده توسط عضلات اسکلتی شناخته می‌شود. معمولاً این روش تشخیصی به کمک ابزار خاصی به نام الکترو میوگراف انجام می‌شود. این ابزار فعالیت سلول‌ها را ازنظر الکتریکی یا عصبی مورد بررسی قرار می‌دهد.
کاربرد
کاربردهای بالینی و زیست‌پزشکی نوار عصب و عضله بسیار متنوع است و تحقیق در مورد اختلالاتی کنترلی، مهار سم بوتولینوم، تزریق فنل به عضلات، ساخت دست مصنوعی و... ازجمله مهم‌ترین کاربردهای نوار عصب و عضله سطحی شناخته می‌شود.
مزایا و معایب
خوشبختانه این روش تشخیص دارای مزایای مهمی است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- بررسی عملکرد درست یا نادرست اعصاب محیطی، حسی و حرکتی عضلات
- شناخت محل آسیب‌دیده
- شناخت نوع اختلال
- بررسی بهبود یا بدتر شدن اندام آسیب‌دیده
- تخمین زمان ورود آسیب
- تعیین نوع درمان توسط پزشک
- استفاده از نوار عصب در بیماری‌های رادیکولوپاتی و آسیب عصب در اثر فتق دیسک یا آرتروز
- تشخیص دیسک کمر با نوار عصب و عضله
- تشخیص انواع بیماری‌های مرتبط با دست‌وپا
- تشخیص نوروپاتی دیابتی
- مؤثر در شناخت عصب سیاتیک
- تشخیص بیماری سندرم گلین باره و بررسی وضعیت بیمار مبتلا به فلج بل
باوجود مواردی که تا به این بخش بیان کردیم، اگرچه بعید است؛ اما این روش تشخیص می‌تواند دارای معایب و عوارضی نیز باشد که برای شناخت آن‌ها بهتر است در ادامه با ما همراه باشید.
- نکته‌ای که در هنگام انجام نوار عصب و عضله از اهمیت زیادی برخوردار است، شستن محل مربوطه با آب و صابون است، زیرا گاهی ممکن است پوست آلوده و چرب موجب آلودگی الکترود یا الکترمیوگراف شود که این موضوع می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. همچنین پوشیدن دستکش توسط پزشک در حین کار می‌تواند خطر انتقال آلودگی را به حداقل برساند.
- در برخی موارد عدم توجه به سابقه بیماری زمینه‌ای یا مصرف دارو می‌تواند بیمار را با اختلال مواجه کند. به‌عنوان‌مثال در برخی موارد عدم ابتلا به غلظت خون یا کم‌خونی می‌تواند موجب تشدید فتق کمر و گردن شود که این موضوع می‌تواند احتمال خطای انواع نوار عصب و عضله را افزایش دهد.
- اگرچه تا به امروز گزارشی مبنی بر رابطه تجمع لنف در زیرپوست با سایر بیماری‌ها گزارش نشده است؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد اختلال در جریان لنفاوی می‌تواند خطر بروز بسیاری از بیماری‌ها را افزایش دهد.
- ازآنجایی‌که پروتز یک عامل مصنوعی در بدن محسوب می‌شود در برخی موارد امکان عفونت و درد در بعضی از بیماران مشاهده می‌شود. اگرچه این درد و عفونت پس از دو سال کاملاً در بیمارانی که به این مشکل مبتلا هستند، درمان می‌شود؛ اما بهتر است برای بیماران دارای پروتز در مفاصل از الکترودهای سوزنی یک‌بارمصرف اتوکلاو شده استفاده شود.
- باتوجه‌به اینکه در نوار عصب و عضله می‌توان شاهد سوزن‌های کوچکی بود، ورود این سوزن‌ها می‌تواند موجب بروز درد در افراد شود، ازآنجایی‌که این درد می‌تواند برای برخی از بیماران غیرقابل‌تحمل و طولانی‌مدت باشد، پس نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت. متأسفانه در برخی موارد احساس درد تا چندین ماه پس از انجام نوار عصب و عضله گزارش‌شده است.
در کنار تمام موارد فوق، تورم و خون‌مردگی از دیگر معایبی هستند که به‌صورت نادر در بیماران مشاهده شده است که از آن‌ها تحت عنوان معایب و عوارض نوار عضله یاد می‌شود.
نوار عصب و عضله داخل عضلانی (intramuscular EMG)
استفاده از نوار عصب و عضله داخل عضلانی درواقع فرایندی است که در آن از طریق سیگنال‌های دریافتی از یک الکترود می‌توان وضعیت تکانه‌های اعصاب مسئول انقباض و واکنش‌های فیبرهای عضلانی را مورد بررسی قرارداد. معمولاً در این تست پارامترهایی مانند پتانسیل عمل، تأخیر، دامنه و سرعت رسانش با EMG پس از اعمال سیگنال الکتریکی مصنوعی از اهمیت زیادی برخوردار است.
در اغلب مواقع از این تست حساس برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها نظیر دیستروفی‌های عضلانی، میاستنی گراویس، سندرم تونل کارپال و... استفاده می‌شود، اما با تمام این تفاسیر نوارهای عصب و عضله داخل عضلانی دارای دو شیوه متفاوت است که مطابق با شرایط بیمار و نوع بیماری او پیشنهاد می‌شود که در ادامه آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سوزنی (needle EMG)
در این روش تشخیصی الکترود در نوک یک سوزن قرار می‌گیرد و در این فرایند یک عضله مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ اما این نکته را نباید فراموش کرد که در صورت جابه‌جایی می‌توان دیگر عضلات را نیز مورد بررسی قرارداد.
سیم باریک (fine-wire EMG)
یکی از رایج‌ترین انواع نوار عصب و عضله داخل عضلانی استفاده از سیم باریک است. در این روش از یک سیم ریز تحت عنوان الکترود استفاده می‌شود و این سیم باریک با یک پوشش نایلونی به زیرپوست بیمار وارد می‌شود. البته که در اغلب مواقع از سیم باریک به‌صورت جفت برای بررسی وضعیت عصب و انقباض ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
کاربرد
در اغلب مواقع از نوار عصب و عضله برای تشخیص سلامت ماهیچه‌ها و کنترل سلول‌های عصبی استفاده می‌شود. به بیان ساده‌تر در این روش ساختار و عملکرد سلول‌های عصبی و ماهیچه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورت وجود اختلال می‌توان به کمک این روش آن را تشخیص داد.
همچنین بخوانید: تشخیص ام اس با نوار عصب و عضله
مزایا و معایب
شناخت بیماری‌های عصبی، عضلانی و خودایمنی ازجمله مهم‌ترین مزایای انواع نوارهای عصب و عضله داخل عضلانی یا (intramuscular EMG) شناخته می‌شوند. همچنین قیمت مقرون‌به‌صرفه از دیگر مزایای این روش درمانی است. در کنار موارد فوق از دیگر مزایای این روش تشخیصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تشخیص انقباضات غیرارادی
متأسفانه انقباضات غیرارادی دست یا پا که معمولاً آن‌ها تیک خطاب می‌کنند، امری رایج در میان بزرگسالان است که شناخت و تشخیص آن تنها توسط نوار عصب عضله میسر است. به طور معمول پزشک تنها می‌تواند با بررسی نوار عصب و عضله برای درمان این بیماری داروی مؤثر پیشنهاد دهد.
انتخاب دارو
یکی از فواید انواع نوار عصب و عضله که شاید کمتر کسی به آن توجه کند، انتخاب داروی مؤثر است. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، نوار عصب و عضله یک روش تشخیصی برای بررسی وضعیت عصب عضله‌ها شناخته می‌شود. ازاین‌روی پزشک معالج باید پس از بررسی نوار عصب و عضله دارو تجویز کند. اما با تمام تفاسیر فوق در خصوص معایب این روش تشخیصی می‌توان مواردی زیر را بیان کرد.
- احساس درد و سوزش
- تورم
- خارش
- التهاب
تفاوت های نوار عصب و عضله سطحی و داخل عضلانی
به‌طورکلی از انواع نوار عصب و نوار عصب عضله برای بررسی وضعیت اعصاب بدن و ارتباط عضلات با یکدیگر استفاده می‌شود. هر یک از این نوارها وابسته به دستگاه‌ها، ابزارها، مکانیسم و... می‌توانند دارای تفاوت‌هایی باشند؛ اما نکته‌ای که در خصوص نوار عصب باید گفت این است که هر نوع نوار عصب باید در کلینیک مغز و اعصاب و توسط پزشک انجام شود.
جمع‌بندی
اگرچه انجام نوار عصب و عضله دردناک نیست و معمولاً معایب کمی دارد، اما جالب است بدانید به‌تازگی باهدف کاهش درد و استرس به بیماران استفاده از موسیقی آرام‌بخش یا داروهای خاص پیشنهاد می‌شود تا نوار عصب و عضله با کمترین میزان خطا انجام شود؛ اما نکته‌ای که در خصوص این آزمایش ۳۰ الی ۹۰ دقیقه‌ای نباید فراموش کرد، این است که بیمار باید قبل از انجام این فرایند در خصوص وضعیت و نوع بیماری خود پزشک را آگاه کند.
اگرچه این فرایند هیچ عارضه‌ای ندارد؛ اما بهتر است بیمار قبل از انجام نوار عصب و عضله در صورت مصرف داروهای ضدانعقاد پزشک را مطلع کند و همچنین اگر آنتی‌بیوتیک خاصی مصرف می‌کند، این موضوع را حتماً اطلاع دهد. توصیه می‌شود بیمار قبل از انجام فرایند نوار عصب و عضله استحمام کند تا مقدار چربی و آلودگی‌های پوست را به حداقل برساند.
همچنین بهتر است از مصرف انواع لوسیون و روغن بدن در روز انجام نوار عصب و عضله پرهیز کند. در هنگام انجام فرایند نوار عصب و عضله توصیه می‌شود بیمار لباس نسبتاً گشاد و راحت بپوشد و حتی‌الامکان جواهراتی نظیر گوشواره، انگشتر و... همراه خود نداشته باشد.
معمولاً از انواع نوار عصب و عضله برای تشخیص انواع بیماری‌های خودایمنی، عضلانی، مفصلی و... استفاده می‌شود. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که نوارهای عصب و عضله درواقع یکی از روش‌های مهم تشخیص بیماری محسوب می‌شوند.
از اینکه ما را تا انتهای این مقاله از سایت کلینیک تهران rtms همراهی کردید، بسیار سپاسگزاریم و امیدواریم توانسته باشیم در این مقاله هرچند کوتاه به ابهامات شما پاسخ داده باشیم؛ اما با تمام این تفاسیر به طور حتم تجربیات شما مخاطب گرامی در زمینه مزایا و معایب انواع نوارهای عصب و عضله می‌تواند نقش مؤثری را در کامل‌تر شدن این مقاله ایفا کند.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید