میگرن یکی از شایعترین اختلالات عصبی است که بر کیفیت زندگی بسیاری از افراد اثر میگذارد. در کنار عوامل ژنتیکی و روانی، تغذیه نقش قابلتوجهی در بروز و تشدید حملات میگرنی دارد. برخی مواد غذایی با ایجاد تغییرات عصبی و عروقی، زمینه بروز سردردهای شدید را فراهم میکنند. شناخت خوراکیهای محرک، گام مهمی در کنترل و کاهش علائم میگرن محسوب میشود. در این مقاله، به بررسی مهمترین غذاهای مضر برای میگرن و روشهای شناسایی آنها میپردازیم. همراه ما باشید.
غذاهایی که برای میگرن ضرر دارند
میگرن نوعی اختلال عصبی مزمن است که تحتتأثیر عوامل مختلفی از جمله تغذیه قرار میگیرد. برخی غذاها با اثرگذاری بر انتقالدهندههای عصبی، جریان خون مغزی یا ایجاد التهاب، زمینه بروز یا تشدید حملات میگرنی را فراهم میکنند. این مواد غذایی در افراد مستعد، آستانه تحمل مغز را کاهش داده و باعث بروز سردردهای ضرباندار، تهوع، حساسیت به نور و صدا میشوند که همه این موارد جزو علائم میگرن محسوب میشوند. نکته قابل توجه این است که واکنش بدن به غذاها در مبتلایان به میگرن یکسان نیست، اما تحقیقات نشان دادهاند برخی خوراکیها بیشتر از سایرین با حملات میگرنی ارتباط دارند. در ادامه، لیستی از غذاهای مضر برای میگرن را بررسی میکنیم:
پنیر چدار و سایر خوراکی های با تیرامین بالا
تیرامین ترکیبی طبیعی است که در اثر تجزیه پروتئینها در غذاهای کهنه، مانده یا تخمیرشده ایجاد میشود. پنیر چدار، پنیر پارمزان، پنیر آبی و برخی گوشتهای فرآوریشده از منابع اصلی تیرامین به شمار میروند. این ماده با تأثیر بر آزادسازی نوراپینفرین باعث تغییر در قطر عروق خونی مغز میشود و همین فرایند یکی از مکانیسمهای شناختهشده بروز حملات میگرنی، بهویژه در افراد مبتلا به میگرن مزمن است. در این افراد، بدن توانایی کمتری در تجزیه تیرامین دارد و تجمع آن در بدن بهسرعت منجر به سردردهای شدید و مکرر میشود. توجه داشته باشید، هرچه غذا کهنهتر باشد، میزان تیرامین آن افزایش پیدا میکند. به همین دلیل مصرف پنیرهای تازه بهجای انواع کهنه، انتخاب ایمنتری برای افراد مبتلا به میگرن به شمار میرود.
شیرین کننده های مصنوعی
شیرینکنندههای مصنوعی مانند آسپارتام در بسیاری از محصولات رژیمی، نوشیدنیهای کمکالری و آدامسها استفاده میشوند. مطالعات متعددی ارتباط میان مصرف آسپارتام و بروز سردردهای میگرنی را در برخی افراد نشان دادهاند. این ترکیبات با تأثیر بر سطح سروتونین و سایر انتقالدهندههای عصبی، تعادل شیمیایی مغز را دچار اختلال میکنند. مغز افراد مبتلا به میگرن نسبت به تغییرات شیمیایی حساستر است و همین حساسیت، واکنش منفی به شیرینکنندههای مصنوعی را تشدید میکند. علاوه بر سردرد، علائمی مانند سرگیجه و اختلال تمرکز نیز گزارش شده است. خوب است بدانید، جایگزین کردن این مواد با شیرینکنندههای طبیعی مانند عسل یا مقدار محدود شکر طبیعی، راهکار مناسبتری برای کاهش تحریکات میگرنی محسوب میشود.
الکل و نوشیدنیهای الکلی
الکل یکی از شناختهشدهترین محرکهای میگرن است و حتی مقادیر کم آن در برخی افراد باعث شروع حمله میشود. نوشیدنیهای الکلی با گشاد کردن عروق خونی مغز و ایجاد کمآبی در بدن، شرایط مناسبی برای بروز سردرد فراهم میکنند. همچنین الکل حاوی ترکیباتی مانند هیستامین و تیرامین است که هر دو با میگرن ارتباط مستقیم دارند. علاوه بر سردرد، مصرف الکل کیفیت خواب را کاهش میدهد و بینظمی خواب یکی از عوامل مهم در حملات میگرنی است. حذف یا محدود کردن جدی نوشیدنیهای الکلی نقش مؤثری در کنترل دفعات و شدت سردردهای میگرنی دارد.
غذاهای شور، فرآوریشده و منجمد
از دیگر غذاهای مضر برای میگرن میتوان به غذاهای فرآوریشده و منجمد اشاره کرد که معمولاً حاوی مقادیر بالای نمک، چربیهای ناسالم و افزودنیهای شیمیایی هستند. مصرف زیاد سدیم باعث احتباس مایعات و افزایش فشار خون میشود که این وضعیت روی جریان خون مغزی تأثیر منفی میگذارد. تغییرات ناگهانی فشار خون یکی از عوامل تحریککننده میگرن به شمار میرود. علاوه بر این، غذاهای آماده اغلب دارای نگهدارندهها و طعمدهندههایی هستند که حساسیت عصبی را افزایش میدهند. مصرف مداوم این خوراکیها نهتنها دفعات حملات میگرنی را بیشتر میکند، بلکه شدت علائم را نیز افزایش میدهد. بنابراین، استفاده از غذاهای تازه، خانگی و کمنمک، انتخاب سالمتری برای افراد مبتلا به میگرن به شمار میرود.
غذاهای تخمیری و ترشیجات
فرایند تخمیر باعث افزایش ترکیباتی مانند تیرامین و هیستامین در غذاها میشود. ترشیجات، کلم شور، کیمچی، سس سویا و سرکههای صنعتی از جمله خوراکیهای تخمیری هستند که در بسیاری از افراد مبتلا به میگرن محرک شناخته میشوند. هیستامین موجود در این غذاها موجب گشاد شدن عروق خونی و تحریک پایانههای عصبی میشود. از سوی دیگر، تخمیر طولانیمدت، میزان ترکیبات فعال زیستی را افزایش میدهد که بدن افراد حساس بهسختی آنها را تحمل میکند. همچنین، واکنش به غذاهای تخمیری معمولاً با تأخیر چندساعته بروز پیدا میکند و همین موضوع شناسایی عامل اصلی را دشوار میسازد. محدود کردن مصرف این خوراکیها به کاهش حملات میگرنی کمک قابلتوجهی دارد.
نگهدارنده های غذایی
نگهدارندهها برای افزایش ماندگاری مواد غذایی استفاده میشوند، اما بسیاری از آنها اثرات نامطلوبی بر سیستم عصبی دارند. نیتراتها و نیتریتها که در سوسیس، کالباس و گوشتهای فرآوریشده وجود دارند، با افزایش تولید نیتریکاکسید باعث گشاد شدن عروق خونی مغز میشوند. این فرایند یکی از مکانیسمهای اصلی ایجاد سردرد میگرنی است. همچنین، برخی نگهدارندهها باعث تحریک التهاب عصبی و افزایش حساسیت مغز میشوند. مصرف مداوم این ترکیبات در افراد مبتلا به میگرن با افزایش دفعات حمله ارتباط دارد. بهطورکلی، انتخاب مواد غذایی تازه و پرهیز از محصولات صنعتی دارای لیست طولانی افزودنیها، راهکاری مؤثر برای کاهش تماس با این مواد هستند.
غذاهای حاوی گلوتامات مونوسدیم (MSG)
گلوتامات مونوسدیم بهعنوان طعمدهنده در بسیاری از غذاهای رستورانی، فستفودها، سوپهای آماده و تنقلات استفاده میشود. MSG با تحریک بیشازحد نورونها و افزایش فعالیت عصبی، در برخی افراد باعث سردرد، گرگرفتگی و تعریق میشود. مغز افراد مبتلا به میگرن نسبت به این تحریک عصبی واکنش شدیدتری نشان میدهد. مطالعات نشان دادهاند مصرف MSG باعث افزایش احتمال بروز سردرد در افراد حساس میشود، بهویژه زمانی که با معده خالی مصرف گردد. حذف یا کاهش مصرف غذاهای حاوی این افزودنی، بهخصوص در رژیم غذایی روزمره، نقش مهمی در کنترل میگرن ایفا میکند.
شکلات و محصولات حاوی کاکائو
شکلات و فرآوردههای حاوی کاکائو شامل ترکیباتی مانند کافئین، تیرامین و فنیلاتیلآمین هستند که هر یک با بروز حملات میگرنی ارتباط دارند. این ترکیبات با تأثیر بر انتقالدهندههای عصبی و ایجاد تغییر در جریان خون مغز، زمینه تشدید سردرد را فراهم میکنند. هرچند شکلات در برخی افراد احساس آرامش و بهبود خلق ایجاد میکند، اما برای بخشی از مبتلایان به میگرن بهعنوان یک عامل تحریککننده شناخته میشود. همچنین گاهی میل شدید به شکلات نشانه نزدیک شدن حمله میگرنی است و الزاماً علت آن محسوب نمیشود. با این حال، در صورتی که پس از مصرف شکلات سردرد بروز پیدا کند، کاهش مصرف یا حذف آن از برنامه غذایی انتخاب منطقیتری خواهد بود.
برخی از میوه ها و مغز ها
برخی میوهها مانند مرکبات، موز بسیار رسیده، آووکادو و کشمش به دلیل داشتن تیرامین یا هیستامین در برخی افراد باعث تشدید میگرن میشوند. همچنین مغزهایی مانند بادامزمینی و گردو در مواردی با بروز سردرد ارتباط دارند. این واکنشها بیشتر به ترکیبات زیستفعال موجود در این مواد مربوط میشود. از سوی دیگر، همین میوهها و مغزها برای بسیاری از افراد مفید و مغذی هستند و مشکلساز نمیشوند. تفاوتهای فردی نقش تعیینکنندهای در واکنش به این خوراکیها دارد. توجه به پاسخ بدن پس از مصرف این مواد، بهترین راه برای تصمیمگیری درباره حذف یا ادامه مصرف آنها است.
آیا تمامی این غذاها برای همه افراد مبتلا به میگرن مضر است؟
خیر، واکنش به غذاهای محرک میگرن کاملاً فردی است. آنچه برای یک فرد باعث حمله شدید میشود، ممکن است برای فرد دیگر هیچ اثری نداشته باشد. عوامل ژنتیکی، وضعیت هورمونی، سطح استرس و سبک زندگی در این تفاوتها نقش دارند. به همین دلیل، فهرست غذاهای مضر برای میگرن یک نسخه عمومی و قطعی محسوب نمیشود. از طرفی، هدف اصلی، شناسایی محرکهای شخصی هر فرد است. حذف بیدلیل گروههای غذایی مفید بدون شواهد شخصی، منجر به کمبودهای تغذیهای میشود. رویکرد علمی و منطقی، بررسی واکنش بدن و تنظیم رژیم غذایی متناسب با شرایط فردی است.
چگونه بفهمیم کدام غذا باعث تشدید میگرن شده است؟
ثبت روزانه غذاهای مصرفی و علائم سردرد یکی از مؤثرترین روشها برای شناسایی محرکهای میگرن است. در این روش، زمان مصرف غذا، نوع خوراکی و شدت سردرد را یادداشت کنید. پس از مدتی، الگوهای تکرارشونده مشخص میشوند. حذف آزمایشی یک ماده غذایی مشکوک و بررسی تغییر در دفعات یا شدت میگرن، به تأیید نقش آن کمک بسزایی میکند. این فرایند نیازمند صبر و دقت است؛ زیرا واکنش به برخی غذاها با تأخیر ظاهر میشود. به علاوه، مشورت با متخصص تغذیه یا پزشک نیز باعث تحلیل دقیقتر این اطلاعات و تنظیم رژیم غذایی مناسب میشود.
سخن پایانی
در این مقاله، فهرستی از غذاهای مضر برای میگرن را معرفی کردیم و توضیح دادیم که تغذیه نقش مهمی در مدیریت و کنترل میگرن ایفا میکند و توجه به واکنش بدن نسبت به مواد غذایی مختلف اهمیت زیادی دارد. همه غذاهای ذکرشده برای تمام افراد مبتلا به میگرن مضر نیستند و حساسیتها از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد. شناسایی محرکهای شخصی و اصلاح آگاهانه رژیم غذایی، گام مؤثری در کاهش شدت و دفعات حملات میگرنی محسوب میشود. پرهیز از حذفهای بیدلیل و جایگزینی غذاهای سالم و تازه، به حفظ تعادل تغذیهای کمک میکند. در نهایت، ترکیب تغذیه مناسب با سبک زندگی سالم و مشورت با متخصص، مسیر کنترل بهتر میگرن را هموارتر میسازد.
برخی غذاها با تأثیر بر انتقالدهندههای عصبی، تغییر قطر عروق مغزی یا ایجاد التهاب عصبی، آستانه تحریک مغز را کاهش داده و زمینه بروز حملات میگرنی را فراهم میکنند.
خیر، واکنش به غذاهای محرک در افراد متفاوت است و تنها غذاهایی که بهصورت شخصی باعث تشدید میگرن میشوند نیاز به محدودسازی دارند.
ثبت روزانه غذاهای مصرفی و علائم سردرد و سپس حذف آزمایشی مواد غذایی مشکوک، دقیقترین راه برای تشخیص محرکهای تغذیهای میگرن است.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید