علت سرگیجه زیاد و ناگهانی و درمان آن

سرگیجه یک عارضه تقریباً رایج در دنیای پرتنش و مملو از استرس امروزی است. پزشکان سرگیجه را این‌گونه تعریف می‌کنند: زمانی که شخص در اثر عوامل مختلفی نظیر بیماری یا گرمازدگی دچار اختلال در جهت‌یابی فضایی می‌شود، بیمار به عارضه سرگیجه مبتلا شده است. احساس گیجی و سبکی سر نیز از دیگر مواردی هستند که اغلب در طیف عارضه سرگیجه دسته‌بندی می‌شوند. اگرچه که سرگیجه به‌خودی‌خود خطرناک نیست؛ اما افرادی که سرگیجه‌های مکرر را تجربه می‌کنند، برای درمان باید به پزشک مراجعه کنند و با ریشه‌یابی علت آن برای درمان و بهبودی اقدامات لازم را انجام دهند. اما ازآنجایی‌که سرگیجه دلایل مختلفی دارد در این مقاله سعی شده است علت سرگیجه زیاد، مستمر و مزمن بررسی شود و برای درمان آن نیز اطلاعاتی کارآمد بیان شود، ازاین‌روی توصیه می‌کنیم برای شناخت انواع سرگیجه در ادامه با ما همراه باشید.

انواع سرگیجه

احتمالاً بیشتر ما در برهه‌ای از زندگی سرگیجه را تجربه کرده‌ایم که در اغلب مواقع این سرگیجه توأم با حالت تهوع، ضعف یا عدم تعادل بود. اما پزشکان بر اساس علت سرگیجه آنها را دسته‌بندی کرده‌اند و بر اساس علائم این عارضه به بیمار روش‌های درمان مختلفی را توصیه می‌کنند. اما باتوجه‌به اهمیت این موضوع در ادامه این بخش سعی شده رایج‌ترین انواع سرگیجه بررسی شود.

1- سرگیجه محیطی

اغلب سرگیجه‌های محیطی ناشی از مشکلات تعادل در ناحیه گوش داخلی است، این دسته از سرگیجه‌ها به طور ناگهانی شروع می‌شوند و دارای علائمی نظیر تاب‌خوردن چشم‌ها به‌صورت افقی، چرخش اشیا، تهوع و... هستند، این بیماری که با حرکت کریستال‌ها در گوش داخلی همراه است، ممکن است به‌صورت مزمن در شخص ایجاد شود. خوشبختانه روش‌های مختلفی مانند فیزیوتراپی، مصرف داروهای خاص و تمرینات تعادل وجود دارد که بیمار می‌تواند تحت‌نظر پزشک از آنها استفاده کند. ازآنجایی‌که سرگیجه‌های محیطی طیف وسیعی از انواع سرگیجه را در برمی‌گیرند، در ادامه این بخش سعی شده مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با سرگیجه محیطی گردآوری شود.

نوریت دهلیزی

نوریت دهلیزی نام اختلالی است که عصب دهلیزی - حلزونی گوش داخلی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، به بیان ساده‌تر می‌توان گفت علت سرگیجه نوریت دهلیزی این است که زمانی که عصبی که مربوط به حفظ تعادل و موقعیت قرارگیری سر است بر اثر عوامل مختلفی دچار التهاب می‌شود، بیمار سرگیجه‌های شدید و ناگهانی را تجربه می‌کند، چراکه نحوه آنالیز اطلاعات در مغز با اختلال جدی مواجه است. این بیماری دارای دو مرحله حاد و مزمن است و بر اساس تحقیقات این بیماری می‌تواند تمامی رده‌های سنی را درگیر خود کند.

لابیرنتیت

لابیرنتیت بیماری نسبتاً کم‌خطری است که در اثر ویروس اپشتین بار، هرپس سیمپلکس، آنفولانزای معده و... در شخص ایجاد می‌شود و می‌تواند بستر سرگیجه، تاری دید، حالت تهوع، کاهش شنوایی، وزوز گوش، نیستاگموس و... را در بیمار ایجاد کند، چراکه در این بیماری عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی موجب التهاب عصب دهلیزی - حلزونی گوش داخلی می‌شوند. به‌طورکلی این بیماری در بزرگسالان 30 تا 60 ساله شایع‌تر است و بر اساس تحقیقات زنان دوبرابر بیشتر از آقایان به لابیرنتیت مبتلا می‌شوند.

سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش خیم

سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم حمله‌ای به‌عنوان رایج‌ترین علت سرگیجه شناخته می‌شوند که معمولاً با تغییرات خاص در وضعیت سر بروز می‌کند. چرخش ناگهانی سر، استفراغ و ازدست‌دادن تعادل یا بی‌ثباتی، به‌عنوان سه مشخصه این بیماری هستند که باید جدی گرفته شوند. ازآنجایی‌که سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش خیم دارای علائم نسبتاً خطرناکی است، ازاین‌روی بیماری مبتلا به سرگیجه‌های مزمن و مکرر در کنار علائمی مانند دوبینی، ضعف دست‌وپا، تپ، بیهوشی و... باید بدون اتلاف وقت به اورژانس مراجعه کنند.

2- سرگیجه مرکزی

سرگیجه‌های مرکزی زمانی در شخص بروز می‌کند که پای عواملی نظیر عفونت، سکته مغزی یا آسیب مغزی تروماتیک در میان باشد و بیمار علائمی نظیر بی‌ثباتی شدید یا مشکل در راه‌رفتن را تجربه کند. این عارضه اغلب با علائمی نظیر کاهش دید، دوبینی، ضعف و... در شخص بروز می‌کند. باوجود تفاصیل فوق خوشبختانه ریسک ابتلا به سرگیجه مرکزی نسبتاً کم است، اما باید جدی گرفته شود و باتوجه‌به اهمیت این موضوع ادامه این بخش سعی شده بیماری‌های مرتبط با سرگیجه مرکزی و علت آنها بررسی شود.

بیماری منیر 

علت سرگیجه بیماری منیر با اختلالات گوش داخلی مرتبط است و متأسفانه در این بیماری شخص علائمی نظیر سرگیجه‌های دورانی را تجربه می‌کند که به‌صورت حمله‌ای و به مدت 12 الی 20 دقیقه در او رخ می‌دهد و پس از اتمام حمله بیمار پری گوش، وزوز گوش، ضعف و... را تجربه می‌کند. به‌طورکلی بیماری منیر نوعی بیماری مادام‌العمر است که طیف سنی 40 تا 60 سال را می‌تواند درگیر کند.

سرگیجه مرتبط با میگرن

سرگیجه میگرنی به‌عنوان شایع‌ترین علت سرگیجه‌ های مرکزی شناخته می‌شود که می‌تواند به مدت چند ساعت یا چند روز زندگی شخص را تحت‌الشعاع قرار دهد. این عارضه می‌تواند علائمی نظیر حالت تهوع، سردردهای کوبنده، سرگیجه، سبکی سر و... را برای بیمار به همراه داشته باشد. ضمن اینکه افرادی که این بیماری را تجربه می‌کنند؛ باید در کنار پیروی از دستورات پزشک به رژیم غذایی، میزان تحرک، سبک زندگی، میزان تنش محیط و... توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بتوانند میزان حملات میگرنی را به حداقل برسانند.

مولتیپل اسکلروزیس

متأسفانه بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام اس از جمله بیماری‌های شایع در چند دهه اخیر است که علت آن نیز هنوز مشخص در حال بررسی است؛ اما به‌طورکلی تحقیقات نشان می‌دهد که عفونت ناشی از ویروس اپشتین بار، فقدان ویتامین D،وراثت و... می‌تواند رابطه مستقیمی با بروز این بیماری داشته باشد و ازآنجایی‌که این بیماری در بانوان شایع‌تر از آقایان است، لذا بانوان باید علائمی نظیر سرگیجه را جدی گرفته و برای شناخت علت و روش درمان آن پیگیری‌های لازم را انجام دهند. اما بیماری ام اس زمانی موجب سرگیجه می‌شود که سیستم ایمنی بدن به قسمت مخچه یا ساقه مغز آسیب می‌رساند، در چنین مواقعی شخص دچار سرگیجه شدید می‌شود و این سرگیجه می‌تواند حداقل دو روز طول بکشد که در این بازه نسبتاً طولانی بیمار احساس عدم تعادل و ناپایداری را تجربه می‌کند. متأسفانه تشدید این بیماری خودایمنی قادر است شخص را از نگه‌داشتن اجسام، حرکت‌کردن و تعادل بازدارد.

سرگیجه سرویکوژنیک

سرگیجه سرویکوژنیک که از آن به نام سرگیجه گردنی نیز یاد می‌شود توأم با گردن درد است و این عارضه زمانی رخ می‌دهد که شخص دچار آسیب ستون فقرات گردنی شود. به‌طورکلی سرگیجه سرویکوژنیک معمولاً سال‌ها پس از آسیب به‌صورت مداوم و مزمن در شخص بروز می‌کند.

علائم سرگیجه چیست

سرگیجه اصطلاحی است که می‌تواند برای توصیف طیف وسیعی از احساسات مانند بی‌ثباتی، گیجی، سبکی سر و... تعریف شود و علائم آن نیز می‌تواند به شکل موارد ذیل در شخص بروز کنند.

1. سیاهی رفتن چشم
2. سنگینی سر
3. شناور بودن سر
4. چرخش خود یا محیط اطراف
5. ضعف دست‌وپا

سرگیجه نشانه چیست

در پاسخ به این پرسش که سرگیجه نشانه چیست می‌توان گفت: به‌طورکلی سرگیجه مهم‌ترین نشانه تنش و دغدغه‌های ذهنی است. اما این عارضه می‌تواند به دلایل دیگری نظیر عفونت گوش داخلی، میگرن، سطح پایین قند خون، گرمازدگی، کاهش جریان خون در پشت مغز، انسداد رگ‌های خونی و... نیز در شخص ایجاد شود.

علت سرگیجه ناگهانی چیست

به‌طورکلی موارد زیادی را می‌توان علت سرگیجه زیاد و ناگهانی عنوان کرد که در این میان اختلالات گوش داخلی و بیماری‌های عصبی به‌عنوان دو علت سرگیجه ناگهانی شناخته می‌شوند که دلیل آن نیز می‌تواند با پردازش اشتباه مغز در اثر آسیب یا التهاب عصب مرتبط باشد.

علت سرگیجه و تهوع

سرگیجه و حالت تهوع دو علامتی هستند که اغلب به طور هم‌زمان رخ می‌دهند که دلیل آن نیز می‌تواند به شرایط شخص مرتبط باشد؛ چراکه در برخی مواقع علت سرگیجه و تهوع می‌تواند رابطه مستقیمی با عوارض مصرف یک دارو یا گرمازدگی داشته باشد؛ اما علت این موضوع تنها به عوارض مصرف دارو یا گرمازدگی محدود نمی‌شود، بلکه از دیگر دلایل سرگیجه و تهوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. مصرف بیش از حد الکل
2. سندرم مال دو دبارکمن
3. نشستن بیش از حد در خودرو یا اتوبوس
4. نوسانات هورمونی
5. تغییر در قند خون
6. کم‌آبی بدن
7. حمله قلبی
8. سکته مغزی

سرگیجه در زنان

سرگیجه در زنان و احساس سبکی سر یکی از رایج‌ترین مسائلی است که بانوان در طول زندگی خود تجربه می‌کنند و علت سرگیجه زیاد و ناگهانی در بانوان نیز مرتبط با تغییرات هورمونی یا احتمال بارداری در آنها است. اما در وقوع پدیده یائسگی، کم‌خونی بیش از حد، ورزش غیراصولی، بیماری پارکینسون و پیری نیز از دیگر دلایل سرگیجه در بانوان هستند، همچنین باتوجه‌به شایع بودن بیماری میگرن در خانم‌ها سرگیجه میگرنی به‌عنوان رایج‌ترین علت سرگیجه در بانوان شناخته می‌شود که می‌توانند به‌صورت سردردهای تیز و یک‌طرفه همراه با حالت تهوع در بانوان بروز کنند.

سرگیجه چه زمانی خطرناک است

اگرچه که اغلب افراد سرگیجه را جدی نمی‌گیرند؛ اما به‌طورکلی زمانی که سرگیجه همراه با منگی بسیار، سردرد شدید، درد در قفسه سینه و ضربان قلب نامنظم باشد بیمار باید در اولین فرصت به اورژانس مراجعه کند، ضمن اینکه تلوتلوخوردن در حین راه‌رفتن، ازدست‌دادن حس و احساس ضعف شدید همراه با سرگیجه از دیگر مشخصه‌های خطرناکی است که باید جدی گرفته شود.

راه‌های درمان سرگیجه شدید

به‌طورکلی در اغلب مواقع سرگیجه به خودبه‌خود از بین می‌رود، اما پیروی از 10 نکات زیر می‌تواند تا حد قابل‌توجهی سرگیجه‌های مداوم و مزمن را مهار کند. البته که این روش‌ها جایگزین مراجعه به پزشک نیستند و بهتر است حتما به پزشک متخصص مراجعه شود.

1. تمرکز روی تنفس صحیح
2. دورشدن از افکار منفی و استرس‌زا
3. پرهیز از مصرف مواد مخدر و محدودکردن نوشیدنی‌های حاوی کافئین
4. گنجاندن دم‌نوش چای نعناع و زنجبیل در رژیم غذایی
5. پرهیز ناگهانی بلندشدن
6. داشتن استراحت کافی
7. هیدراته نگه‌داشتن بدن
8. درازکشیدن در حین سرگیجه خفیف یا شدید

 سخن پایانی

بر اساس آمارها سرگیجه حدود 5 درصد از ویزیت‌های اغلب کلینیک‌ها را تشکیل می‌دهد که بر اساس وضعیت بیمار و آزمایش‌های او پزشک سعی می‌کند این بیماری را درمان کند. اگرچه که علت سرگیجه در برخی مواقع می‌تواند قابل‌تأمل و نگران‌کننده باشد، اما خوشبختانه اغلب سرگیجه‌ها قابل‌درمان هستند و بیمار پس از پیروی از دستورات پزشک می‌تواند سلامت خود را در مدت‌زمان کمی به دست آورد. اما همان‌طور که در مقاله نیز اشاره شد سرگیجه و سبکی سر می‌تواند در اثر استرس، افسردگی، واکنش به دارو، عفونت‌های گوش داخلی (بالا سمت راست)، ام اس، میگرن و... در شخص ایجاد شود و پزشک می‌تواند پس از بررسی شرح‌حال و آزمایشات بالینی برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهد.